پلاستیکها موادی هستند که بهطور گسترده مورد استفاده قرار میگیرند و شامل مواد مصنوعی و نیمهمصنوعی میشوند. افزودنیهای پلاستیکی (Plastic Additives) نقش اساسی در فرآیند تولید پلاستیک دارند، زیرا باعث افزایش انعطافپذیری و دوام آنها میشوند. از زمان شیوع کووید-۱۹، استفاده از ماسکهای یکبارمصرف یا دورریختنی (Disposable Face Masks) در میان عموم مردم بهطور چشمگیری افزایش یافته است. از آنجا که پلاستیسایزرها (Plasticizers) در هنگام تولید به پلیمرهای مصنوعی افزوده میشوند. این مواد میتوانند بهطور بالقوه موجب مواجهه انسان با آنها و افزایش ریسک آلودگی شیمیایی شوند.
پرکاربردترین پلاستیسایزرها فتالاتها (Phthalates) هستند که با نام استرهای اسید فتالیک (PAEs) نیز شناخته میشوند. این ترکیبات در سالهای اخیر به دلیل سمیت بسیار بالا برای تمامی موجودات زنده، از جمله انسان، با محدودیتهای جدی مواجه شدهاند. اعمال این محدودیتها باعث افزایش استفاده از پلاستیسایزرهای بدون فتالات (Non-Phthalate Plasticizers – NPPs) در مصارف صنعتی شده است.
پلاستیسایزرهای بدون فتالات بهطور گسترده در کالاهای مصرفی (Consumer Products) استفاده میشوند. و بهطور منظم در نمونههای انسانی و محیطزیستی (Environmental Samples) شناسایی شدهاند. با این حال، هنوز اطلاعات کافی درباره اثرات زیستمحیطی، سرنوشت نهایی (Environmental Fate) و خطرات ناشی از مواجهه انسانی با بسیاری از پلاستیسایزرهای بدون فتالات جدید وجود ندارد. بنابراین، این مطالعه به بررسی محدودیتهای صنعتی، انواع، میزان حضور در محیط زیست، منابع و اثرات پلاستیسایزرهای بدون فتالات بر موجودات زنده و سلامت انسان میپردازد.
گسترش مصرف پلاستیک و نقش پلاستیسایزرها
پلاستیکها امروز بخش جداییناپذیر زندگی انسان شدهاند. آنها در بستهبندی مواد غذایی (Food Packaging)، محصولات بهداشتی، تجهیزات پزشکی (Medical Devices) و کالاهای مصرفی استفاده میشوند. همین حضور گسترده باعث شده است پلاستیکها وارد محیط زیست شوند. آنها به یکی از منابع اصلی آلودگی پلاستیکی (Plastic Pollution) تبدیل شدهاند. در سال 2021، تولید و مصرف جهانی پلاستیک حدود 390 میلیون تن بوده است. پیشبینی میشود تا سال 2050 این رقم به حدود 1480 میلیون تن برسد.
برای دستیابی به خواصی مانند انعطافپذیری، دوام و کارایی بیشتر، در فرآیند تولید پلاستیکها از موادی به نام پلاستیسایزر استفاده میشود. این ترکیبات شیمیایی در محصولاتی مانند PVC، بستهبندیهای غذایی، اسباببازی کودکان، چسبها و تجهیزات پزشکی کاربرد گستردهای دارند. در حال حاضر، دهها هزار ترکیب شیمیایی قابلیت استفاده بهعنوان پلاستیسایزر را دارند. و این مواد حدود یکسوم بازار جهانی افزودنیهای پلاستیکی (Global Plastic Additives Market) را تشکیل میدهند.
با این حال، پلاستیسایزرها همواره مورد توجه پژوهشگران بودهاند. دلیل آن اثرات زیستمحیطی و سلامت انسان است. بسیاری از این ترکیبات حاوی مواد مختلکننده غدد درونریز (Endocrine Disrupting Chemicals – EDCs) هستند. این مواد میتوانند رشد طبیعی و عملکرد سیستم تولیدمثل را تحت تأثیر قرار دهند. فتالاتها پرمصرفترین پلاستیسایزرها هستند. این مواد به دلیل سمیت بالا و اثرات مخرب، در سالهای اخیر با محدودیتهای قانونی مواجه شدهاند.
حضور پلاستیسایزرهای بدون فتالات در محیط زیست و چالشهای نوظهور
پلاستیسایزرهای بدون فتالات امروزه در طیف وسیعی از محصولات پلیمری مورد استفاده قرار میگیرند. ترکیباتی مانند دیبوتیل سباسات (Dibutyl Sebacate)، تریبوتیل فسفات (Tributyl Phosphate) و انواع آدیپاتها (Adipates) در پلیمرهای مصنوعی بهکار میروند و در پلاستیکهای نرم، بهویژه بستهبندیها و فیلمهای غذایی، نقش کلیدی دارند.
بررسیها نشان دادهاند که این ترکیبات تنها در محصولات پلاستیکی باقی نمیمانند. آنها در محیطهای مختلف نیز یافت میشوند؛ از مواد در تماس با غذا و تجهیزات پزشکی تا رودخانهها، هوا، گردوغبار، مواد غذایی و حتی بافت آبزیان (Aquatic Organisms). رشد سریع بازار جهانی پلاستیسایزرهای بدون فتالات (Non-Phthalate Plasticizers Market) اهمیت این موضوع را بیشتر کرده است.
مهاجرت پلاستیسایزرها و اثرات زیستی (ظهور پلاستیسایزرهای بدون فتالات)
پلاستیسایزرها بهطور شیمیایی به پلیمر متصل نیستند. بنابراین با گذر زمان میتوانند از پلاستیک جدا شده و وارد محیط شوند. این پدیده را مهاجرت شیمیایی (Chemical Migration) مینامند. سمیت پلاستیسایزرهای بدون فتالات هنوز کامل بررسی نشده است. برخی از آنها شبیه مواد مختلکننده غدد درونریز عمل میکنند و میتوانند سلامت انسان، اکوسیستمها و تنوع زیستی (Biodiversity) را تحت تأثیر قرار دهند.
کنترل آلودگی، چالشها و چشمانداز آینده (ظهور پلاستیسایزرهای بدون فتالات)
پلاستیسایزرهای بدون فتالات به دلیل پایداری بالا (Environmental Persistence)، میتوانند مدت طولانی در خاک و آب باقی بمانند. کاهش تولید، مدیریت بهتر پسماند پلاستیکی (Plastic Waste Management)، افزایش آگاهی عمومی و توسعه فناوریهای نوین کاهش آلودگی، مهمترین راهکارها برای مقابله با این آلایندههای نوظهور (Emerging Contaminants) هستند.
پلاستیسایزر بهداشتی شرکت دانش بنیان پاک شیمی –برند پیشرو شیمی
شرکت دانش بنیان پاک شیمی مفتخر است تا پلاستیسایزر بهداشتی خود را با بالاترین کیفیت و استانداردهای بینالمللی عرضه نماید. این محصول با خصوصیات زیر، گزینهای ایدهآل برای استفاده در صنایع غذایی، پزشکی و مصرفی است:
- فاقد فتالات و ترکیبات مضر برای سلامت انسان
- افزایش انعطافپذیری و دوام محصولات پلاستیکی
- سازگاری با محیط زیست و کاهش ریسک آلودگی
- مناسب برای انواع پلیمرهای نرم و بستهبندیهای حساس
برای اطلاع از قیمت و جزئیات محصول با تیم فروش ما در تماس باشید و از مشاوره تخصصی ما بهرهمند شوید.
بیشتر بخوانید: